Nhông - Xích - đĩa: Kiểm tra & Bảo dưỡng

Nhông - xích - đĩa là "bộ ba" tạo thành một hệ thống khép kín góp phần không nhỏ cho quá trình vận hành của một chiếc xe và là một phần không thể thiếu của hầu hết các loại xe gắn máy thông dụng.

Do đó, việc quan tâm kiểm tra, bảo quản,... là việc làm cần thiết nhằm góp phần cho chiếc xe của bạn luôn trong trạng thái hoạt động hiệu quả nhất. Đồng thời đảm bảo an toàn cho chính bạn và cho cả "chiến mã" thân yêu của mình.

Bạn có thể nhận biết hệ thống này hoạt động kém hiệu quả bằng các "triệu chứng" sau:

Khi vô số cho xe chuyển động có cảm giác như xe không "bốc", hoặc khi chuyển đổi số để tăng tốc xe hay bị giật, xe chạy rất yếu...

Lúc tăng ga đột ngột nghe tiếng lách cách phát ra tại hộp ốp xích, điều này cho thấy xích đã bị giãn và độ chùng của xích vượt quá mức cho phép.

Kiểm tra nhông - xích và đĩa:

 Tháo nắp ốp xích để kiểm tra độ chùng của xích. Ảnh: Biker Vietnam


Tắt máy, dựng xe bằng chống đứng và để xe ở tình trạng không số.

Tháo nắp kiểm tra (trên hộp chắn xích). Dùng ngón tay dịch chuyển xích lên xuống. Độ chùng theo phương đứng của xích thông thường (trong khoảng cho phép) từ 25 - 35 mm (1,0 đến 1,4 inch).

Khi kiểm tra, bạn nên lặp lại quá trình này vài lần tại các vị trí khác nhau bằng cách quay bánh xe, dừng lại và kiểm tra. Độ chùng của xích là không thay đổi. Nếu xích chỉ bị chùng vài chổ thì có thể do vài mắt xích bị xoắn và bó lại, để tránh trường hợp này thì xích cần được thường xuyên bôi trơn.

Kết hợp kiểm tra xem xét cả nhông, đĩa và xích:

Tháo ốp hộp xích, nắp che nhông (đuôi cá) ra khỏi xe.

Kiểm tra các răng trên đĩa và nhông có trở nên quá nhọn (do bị mài mòn) hoặc mẻ, gẫy... hay không ?

Xích có còn ôm khít vào những răng cưa của đĩa và nhông (do xích bị mòn, giãn) hay không ?

Dùng dung môi khó cháy làm sạch xích, sau đó kiểm tra xích có bị hư con lăn, lỏng chốt nối, hoặc những dấu hiệu không thể bảo dưỡng.

Nếu phát hiện các hiện tượng nêu trên bạn cần phải thay mới cả "bộ ba" này để đảm bảo cho xe hoạt động với hiệu suất tốt nhất, bởi nếu chỉ thay 1 hoặc 2 trong 3 bộ phận trên thì có thể giữa các bộ phận này không trùng khớp với nhau và dẫn đến chóng hỏng cho bộ phận vừa thay.

Nếu nhận thấy nhông - xích - đĩa vẫn còn có thể sử dụng được thì bạn có thể tự làm hoặc nhờ thợ tăng hoặc chặt bớt một vài đốt. Tuy nhiên việc chặt bớt xích chỉ có thể thực hiện tạm thời và bạn không nên kéo dài hay thực hiện nhiều lần sẽ có hại cho các bộ phận truyền động khác của xe, thậm chí gây nguy hiểm cho bản thân người sử dụng.

Chú ý: Sau khi tăng chỉnh xích, độ dịch chuyển tự do của bàn đạp phanh sau sẽ thay đổi vì bánh xe đã có sự dịch chuyển lúc ta điều chỉnh độ chùng của xích. Bạn nên kiểm tra lại độ dịch chuyển của bàn đạp phanh sau và điều chỉnh (nếu cần) trước khi cho xe vận hành.

Bảo dưỡng:

Tuổi thọ của xích phụ thuộc vào sự điều chỉnh và bôi trơn hợp lý. Việc bảo dưỡng không tốt có thể nhanh chóng làm mòn, hư hỏng cho nhông, xích - đĩa. Tùy theo điều kiện sử dụng xe của từng nơi (xe hoạt động nơi có nhiều bụi bẩn, cát, v.v. thì cần bảo dưỡng thường xuyên hơn).

Bôi trơn cho xích bằng loại dầu dùng cho hộp số hoặc dầu dùng để bôi xích có bán trên thị trường.

Khi bôi nên cho dầu vào được mọi mắt xích để dầu len vào các đĩa xích, chốt xích, đệm xích và con lăn.

Khi xích bị dơ bẩn, nó cần phải được tháo ra làm sạch trước khi bôi trơn.